Manuela, Wouter, Denis … hoop heeft meerdere gezichten

Inspiratie voor kerstmis, het feest van de geboorte, het feest van de hoop. Waar haal je het vandaan? Hoop is niet te koop in de winkel. Eens in de twee jaar haal ik het bij Gerard de Korte, de bisschop van Den Bosch. In de tussenliggende jaren zocht ik het bij abt Bernard Peeters (Koningshoeven), abdis Angela Holleboom (Megen), directeur Rob van der Zwan (MST aan de Gasthuisring). Dit jaar vind ik hoop en inspiratie in het Ronde Tafelhuis aan het Wagnerplein in Tilburg-Noord. Boven de ingang van het gebouw staat Verhalenhuis, onder hetzelfde dak bevinden zich de bibliotheek, het Ronde Tafelhuis en de Stadswinkel (dependance van het gemeentehuis). We gaan zitten aan een ronde tafel - met de atlas van de hele aarde op het blad - de directeur Manuela Timmermans (Tilburg, 1973), pastoraal werker Wouter Derks (Oosterhout, 1998), pastoor Denis Hendrickx (Alphen, 1949) en ik. We praten over de goede dingen die gebeuren in het Ronde Tafelhuis, we kijken vooruit naar kerstmis 2024. Ik maak een foto van mijn gesprekspartners en organiseer een groepsfoto met enkele aanwezige bezoekers.

door Ben Loonen

Het Ronde Tafelhuis

Denis Hendrickx is weer terug als pastoor in Tilburg-Noord, na een periode van 12 jaar als abt van de abdij van Berne-Heeswijk. Hij kent als geen ander de historie, want hij gaat al een flinke tijd mee in het Tilburgse. 17 jaar geleden werd de Driekoningenkerk op het Wagnerplein afgebroken. Er voor in de plaats kwam het multifunctioneel wijkgebouw waar iedereen welkom is. In de Stadswinkel verleng je je rijbewijs, in de bibliotheek leen je een boek, in het Ronde Tafelhuis ontmoet je elkaar. Manuela, samen met een staf van vier medewerkers en een groot aantal vrijwilligers (90), zorgen er voor dat die ontmoetingen de inhoud krijgen die voor ieder van belang is. Je kunt gezelligheid vinden, je kunt er samen koken en eten (elke dag lunchen voor weinig geld is zeer in trek), de Nederlandse taal leren. “Verwijs” maakt je wegwijs of verwijst je naar de relevante instanties die kunnen helpen. Er is een aanbod van film, muziek, toneel. In de grootste ruimte kunnen verschillende bevolkingsgroepen hun religieuze vieringen doen. Er gebeurt zoveel, de aanloop is zo groot dat de ruimte al weer te klein is …

Manuela is niet geboren met Kerstmis zoals haar naam zou doen denken (de kerstnaam voor Jezus is Immanuel, God-met-ons), maar op Pasen. Ze heeft lange tijd gewerkt in de ontwikkeling van medicijnen bij o.a. Janssen Pharmaceutica. Ook heeft ze als psycholoog gewerkt in een psychologenpraktijk en als praktijkondersteuner GGZ bij huisartsen. Op haar 50ste heeft ze de bakens verzet naar het bevorderen van maatschappelijke medicijnen: ontmoeten en verbinden. Ze komt uit Theresia, woont in Tilburg-Noord, ze kende het Ronde Tafelhuis al lang. Onlangs is ze er gaan werken als directeur. Ze heeft de wens uitgesproken hier te blijven werken tot aan haar pensioen.

Wouter Derks

Wouter is de zoon van Peter en Karin. Peter kennen we van enkele uitzendingen van Goirlese Kringen afgelopen jaar waarin hij vertelde over Roze Maandag-in-de-kerk, en het maandelijkse Zingen voor Vrede op de stoep van de Jozefkerk op de Heuvel in Tilburg. Peter is pastoraal werker in de parochie Petrus Donders, Wouter is onlangs begonnen als pastoraal werker in de naburige norbertijnen-parochie: de appel valt niet ver van de boom. Hij is geen functionaris van het Ronde Tafelhuis, maar dat we juist daar met hem afspreken en niet in de kerk blijkt een goede greep.

Hoe is hij gevaren?

Hij is opgegroeid in Dongen, in Leuven heeft hij theologie gestudeerd. Zijn eerste baan heeft hij gevonden in Tilburg-Noord, met de zegen en de zending van bisschop Gerard de Korte. Het voelt voor hem als thuiskomen, ook uit zijn mond teken ik op: ik wil hier nooit meer weg. Hoe wil hij pastoraal werken? Op de eerste plaats door Presentie, door aanwezig te zijn bij de mensen, overal in de wijk. Hij wil zich klein maken, de ander de ruimte geven door te luisteren naar hun stem. Hij zegt: we verwachten zo veel van de ander dat ie daaronder gebukt gaat, belast en beladen door onze verwachtingen. We dringen ons op aan de ander met onze verwachtingen, met onze verlangens, ja vaak met onze eisen. Wouter wil aanwezig zijn, naast iemand gaan zitten, luisteren, hem of haar ruimte geven. Hij komt niet aanzetten met Jezus of God, hij gaat niemand bekeren. Hij presenteert zich zo gewoon mogelijk, aan zijn kleding kun je niet zien dat hij een man van de kerk is, noch aan een kruisje o.i.d. Zijn kerkelijke ambities zijn nul, of misschien kan ik beter (en evangelischer) zeggen: een mosterdzaadje. Het mag van hem heel klein beginnen, en vandaar zal het gaan groeien. Het is treffend dat we hem in het Verhalenhuis aantreffen (zo ook Denis zijn collega-pastor die officieel de pastoor is van de parochie en die helemaal meegaat in het verhaal van Wouter); als we hem vervolgens óók in de kerk zien is dat prima. Onlangs heeft Wouter voor het eerst gepreekt. Ook daar vindt hij het belangrijk om zo authentiek mogelijk te zijn. “Mijn geloof houdt mij een spiegel voor. Wanneer ik schrijf of vertel over geloof streef ik ernaar om iets te schrijven of te vertellen wat mij daadwerkelijk in beweging zet. Een verhaal dat aansluit bij mijn beleving en waar ik echt in wil en/of kan geloven.” Met kerstmis mag hij ook preken, hij heeft er medio november al over nagedacht, het zal gaan over hoop die een gezicht heeft, over ruimte die je de ander moet gunnen. Vraagje: is de preek nog wel geschikt anno 2024? Is de preek niet eenrichtingsverkeer? Mag iemand iets terugroepen? Voor Wouter staat ontmoeting centraal in zijn werk. Openstaan voor de mensen om je heen en proberen vooringenomen ideeën over de ander los te laten. De ander leren kennen zonder iets met hem/haar te willen - letterlijk ‘ont-moeten’ - en open staan voor wie ze (willen) zijn en waardoor ze geraakt worden. Denis wijst op nieuwe vormen, interactieve vormen, het kringgesprek, nieuwe gestaltes van vieren, een synodale kerk, een kerk die de straat op gaat en bijeenkomt rond een ronde tafel.

Kerstwensen

De groepsfoto wordt een vrolijke aangelegenheid. Daarna laat Manuela me alle ruimtes zien van het Verhalenhuis: het Stadskantoor, de bibliotheek, het Ronde Tafelhuis met de ontmoetings- en vergaderruimtes, kantoren en keuken, spreekkamers. Ik fiets naar huis en overdenk hoe de Driekoningenkerk van weleer een prachtige nakomeling heeft gekregen in een ruimte waar mensen met hun verschillende religies bij elkaar op bezoek komen, magic bewerken als ze elkaar als mens kunnen zien, en koningen worden in elkaars achting. Wat een geschenken, niet te koop in de winkel. Ik vraag mijn gesprekspartners naar hun kerstwens. Hier komen ze:

Manuela: Laten we kerst zien als een periode die uitstijgt boven de religie. En iedereen, ongeacht cultuur, afkomst en religie ja dan nee, het goede wensen. Stel je open voor de ander en laat je verrassen. We hebben meer overeenkomsten dan verschillen: laat dat de kerstgedachte zijn. Tevens wil ik iedereen uitnodigen die gedachte niet alleen met kerstmis toe te laten, maar te integreren in je dagelijks leven. Een mens mag hoop hebben, niet waar?

Wouter: Laten we deze kerst voelen dat we er mogen zijn. Dat we geliefd zijn. Zowel door onze naasten als door God en hopelijk ook door onszelf. Laten we ons leiden door deze Liefde zodat deze ons kan helpen om ook aandacht en zorg te dragen voor de mensen om ons heen. Ook voor de mensen tussen wie we afstand voelen. Wat zou het mooi zijn als we ons gekend mogen voelen op de plekken waar we komen.

Denis: Wat zou het mooi zijn als de boodschap van het kerstkind de deur van onze wereld eindelijk zou doen open gaan. Dat deze wereld echt die veilige, geborgen plek wordt waar mensen tot hun recht kunnen komen. Waar kinderen weer met de nieuwsgierige ogen van een kind mogen kijken en niet met ogen vol angst, pijn of leegte. Mag de vreugde om het nieuwe leven van Kerstmis ons inspireren om vrede, vreugde en nieuwe zin toe te voegen aan de wereld van vandaag.

Gezegende kerstdagen en een gelukkig en gezond 2025.