Het was nog niet zo eenvoudig om in aanloop naar de jaarlijkse lintjesregen Frans van Dongen (71) te verrassen met dit eerbetoon. “Mijn Marij wist niet hoe vlug ze de telefoon uit m’n hand moest grissen toen ik werd gebeld door m’n broer en ze in de gaten kreeg dat het gesprek helemaal de verkeerde kant op ging. Bovendien moest ze wel heel erg vaak op bezoek bij een bevriend echtpaar dat ook in het complot bleek te zitten.” Maar vrijdag 26 april was dan eindelijk het moment van de waarheid.

DOOR WILMA ROBBEN

De smoes

Onder het mom van een gesprek met een adviesbureau dat zou plaatsvinden in het Jan van Besouw, werd de ridder opgetrommeld. Als voorzitter van de bridgeclub Het Gulden Bod zou hij er met het oog gericht op de toekomst van gedachten wisselen over deze thuisbasis. Van een eventuele verkoop van het U-vormige deel van het Jan van Besouw wil Frans niks weten. Hij klom in de pen toen het exploitatietekort van ons fraai cultureel centrum weer eens de kop opstak. Een paginagrote ingezonden brief in deze krant -inmiddels ruim een jaar geleden alweer- was het resultaat.

Wortels in Tilburg

“Ik kom uit een arbeidersmilieu. Toen mijn vader veertien jaar werd, kreeg hij twee cadeaus: een overall en een baan als leerling-wever bij textielfabrikant Chrisje Mommers in de Goirkestraat. In die fabriek is nu het Textielmuseum gevestigd. Het krijgen van een baan in de crisestijd van de jaren dertig, was echt een cadeau. Als vrijwilliger werkte hij bij de reclassering waar hij ‘cliënten’ toegewezen kreeg. Op de terugweg van de zondagse hoogmis werd mijn vader eens aangesproken door iemand die ik niet kende. Hij maakte een praatje en sloot af met: ‘Oké, succes, hou vol hè.’ Wat ik me ook herinner is dat ik met hem heel Tilburg door fietste om stuivers, dubbeltjes en kwartjes op te halen voor Herwonnen Levenskracht. Gezinnen waarvoor armoede grote gevolgen had, konden met bonnen worden ondersteund. Het voordeel van mijn herkomst is dat ik verschillende milieus kan inschatten, dan kun je je in meerdere kringen goed bewegen. Het nadeel is, dat ik te lang de neiging had om te luisteren naar het gezag. Mijn eerste baan was bij Organon Teknika. Jaren later ontmoette ik mijn oude baas die zei dat ze destijds nooit ontevreden waren over mijn functioneren, maar hogere verwachtingen van me hadden. Maar ja, ik ging ervan uit dat zij wel zouden zeggen wat ik moest doen.”

Woonplaats Goirle

Als zestienjarige leert hij op de middelbare school Marij kennen. Een aantal jaren later trouwen ze en krijgen drie zonen: Dirck, Stijn en Teun. Tilburg is inmiddels verruild voor Goirle. Na jarenlang in de Hellen te hebben gewoond, vestigt het gezin zich in de Saelde. Inmiddels zijn alle kinderen uit huis en zijn er vier nieuwe loten aan de Van Dongen-stamboom ontsproten. Vera en Mina, en “ijzervretertjes” Lars en Joris, zegt opa Frans met gepaste trots en pretlichtjes in zijn ogen.

Bewust maken

Na een studie technische natuurkunde in Eindhoven studeert Frans af als fysicus. Hij vindt het belangrijk om opgedane kennis toe te kunnen passen. Omdat hij de richting van de klinische fysica op wil, komt hij voor zijn afstudeeronderzoek in contact met urologen van het Diaconessenhuis in Eindhoven. Hij nam het initiatief om een manier te bedenken om bijvoorbeeld tijdens niersteenoperaties, weefsel te identificeren met gepulst ultrageluid. Sinds de tijd van Frans’ afstuderen hebben beeldvormende technieken een grote vlucht genomen. Denk aan MRI- of CT-scan. “De klinische fysica was nog maar net in opkomst. Veel ziekenhuizen hadden helemaal nog geen fysicus in dienst. Na mijn afstuderen trad ik toe tot de redactie van het tijdschrift Klinische Fysica om ziekenhuizen erop te wijzen dat ze die fysici nodig hadden. Dat vond ik belangrijk.”

Veelzijdig

Overigens is Frans’ palmares groter dan tijdens de uitreiking is vermeld. Om zijn veelzijdigheid te illustreren kan niet onvermeld blijven dat hij ook jaren deel uitmaakte van de liturgiecommissie van de niet meer bestaande parochie van de Heilige Geest. Voor diezelfde parochie zat Frans ook in het kerkbestuur. “In die tijd was een parochie nog een factor van betekenis in de samenleving. Een gemeenschap waarvan wij het belangrijk vonden om erbij te horen. Daarom hebben we onze kinderen laten dopen.”

Actief meedoen is veel leuker

Ergens passief deel van uitmaken is voor Frans geen optie. En heel belangrijk: “Ik heb er altijd de ruimte voor gekregen” doelend op zijn geliefde Marij. “Er waren zeker ook activiteiten waar zij deel van uitmaakte zoals van een werkgroep in de Hellen. We maakten een nauwkeurig uitgewerkt plan voor een kinderboerderij nabij de Frankische Driehoek achter De Deel. Een kinderrijke buurt en scholen om de hoek. Maar de gemeente had er geen zin in. ‘Niet deskundig genoeg, niet goed genoeg onderbouwd’ was formeel het argument.” Restjes stoom dwarrelen nog uit Frans’ oren.

Mensa

Van alle wapenfeiten is er één met internationale reikwijdte. Het betreft zijn verdiensten voor Mensa. Een vereniging voor hoogbegaafden. En ook bij deze club klimt Frans op tot de bestuurlijke regionen. Hij stemt er zelfs zijn vakantie op af. Om een wereldwijde vergadering bij te kunnen wonen bij de European Mensa Annual Gathering (EMAG) reist hij in 2016 met Marij naar Krakau (Polen). Wil je lid worden van Mensa? Dat kan ‘als je een IQ-test doet en in de hoogste twee procent van de bevolking scoort’. Dan heten ze je van harte welkom, is op hun website te lezen.

Trots

Frans mag zich tot die twee procent rekenen, maar dat weet hij pas op zijn negenenveertigste. Via een extern personeels- en adviesbureau waar hij door zijn werkgever is aangemeld om te sleutelen aan zijn vermeende mindere communicatieve vaardigheden. In eerste instantie ziet deze functionaris er geen brood in. Vijf jaar later wordt hij opnieuw aangemeld. Deze keer ondergaat hij een aantal testen met als uitsmijter de intelligentietest die Mensa hanteert. Kort erna krijgt Frans een uitnodiging om lid te worden. Maar Frans zou Frans niet zijn als hij bij Mensa zijn lidmaatschap slechts passief zou beleven. Vanaf 2003 is hij betrokken als coördinator van de regio Midden-Brabant en later als bestuurder van de vereniging met onder meer de verantwoordelijkheid voor de intelligentietesten. En daar is hij best wel trots op.

Head up

Tijdens zijn studie in Eindhoven was er een wetenschappelijk medewerker die hem regelmatig door de gangen van de faculteit Natuurkunde zag lopen. Hij sprak Frans een keer aan en zei: ‘Jij moet eens wat meer voor je uit kijken. Als ik jou zie lopen, kijk je altijd naar de grond voor je. Kijk vooruit. Dan zie je veel meer en je komt heel anders over.’ Die raadgeving heeft Frans ter harte genomen. Het heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat hij op 26 april 2024 werd gedecoreerd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Voor een volledig overzicht van de verdiensten van Frans van Dongen en andere gedecoreerden kunt u terecht op de digitale gemeentepagina: Lintjesregen 2024 - Gemeente Goirle of de digitale versie van het Goirles Belang van 1 mei.