We moeten het eens over de schaaksport hebben. In Goirle hebben we EGS, de Eerste Goirlesche Schaakcub. Een oude, eerbiedwaardige, maar niettemin zeer actieve, levenskrachtige vereniging die werd opgericht in 1935 (ik heb daarom dat -sch voor deze gelegenheid gehandhaafd). Een verhaal uit de oude doos: naar het schijnt, heeft lang geleden een der leden van EGS, Willy van Rooij, Max Euwe in een simultaanwedstrijd verslagen. Trouwens, die Willy (geboren in 1904) leerde ten tijde van de Eerste Wereldoorlog schilderen en schaken van twee officieren die in zijn ouderlijk huis waren ingekwartierd. Als u het heel precies wilt weten: schilderen en tekenen leerde hij van Six uit Amsterdam, schaken leerde hij van Feenstra uit Leeuwarden. Ach, EGS heeft natuurlijk tal van sterke schakers gekend, en een van hen was Rick van Loy.

door: Norbert de Vries

Kleinzoon

Rick van Loy (56) is een echte Goirlenaar, geboren in de Zandschelstraat, een kleinzoon van Jo van Gestel. Goolser – of, zo u wilt: meer Gools - zul je ze niet gauw vinden. Moet ik uitleggen wie Jo van Gestel was? Hij leefde van 1918 tot 1993. Een Goirlese beroemdheid werd hij als vakbondsman en raadslid. Hij was een geliefde, hoog geachte publieke figuur. Ik citeer uit zijn portret in ‘Goirle in 200 portretten’; ‘In zijn raadperiode heeft Jo vele Goirlenaren als een sociaal raadsman bijgestaan. Ieder die een probleem had, wist zijn deur te vinden en die werd altijd geopend. Hij had een natuurlijk gezag en charisma en sprak de taal van de gewone burger.’

Enfin, kleinzoon Rick dus. Jarenlang was hij lid van EGS en een aantal keren werd hij clubkampioen. Hij schaakte ook bij andere, hoger geplaatste clubs. En voorts werd hij schaaktrainer die beginnende spelers in de kunst van deze edele denksport introduceerde.

Schaaktrainer

Rick had een drukke baan in de informatica, schaakte elk vrij uur, was actief als jeugdtrainer, en moest voor allerlei wedstrijden vaak op stap. Het werd een beetje te veel allemaal. In 2023 nam hij een drastisch en dapper besluit: hij zegde zijn baan op en werd fulltime schaaktrainer. Hij geeft schaakles op tal van basisscholen in Tilburg en is jeugdtrainer bij Schaakvereniging Oisterwijk. Rick: ‘Het leren schaken heeft een grote vormende waarde. Je oplossend vermogen wordt verstrekt, je leert hoe belangrijk een goede concentratie is (focus houden), en je ervaart dat discipline een basisvoorwaarde is om een goede schaker te worden. Zelf leerde ik schaken toen ik acht jaar was, en ome Toon van Gestel was mijn docent.’

Schaakboek

‘Ik liep al een hele tijd rond met het plan om een boek te maken voor jongeren die willen leren schaken.’ ‘Zoals dat beroemde boek van Euwe: ‘Oom Jan leert zijn neefje schaken’?’, vraag ik. (tussen haakjes: dat neefje is al twaalf jaar als hij leert schaken. Een beetje aan de late kant als u mij vraagt)

‘Nee’, antwoordt Rick, ‘dat boek is veel te zware kost voor beginners. Het gaat echt de diepte in. Nee, ik wilde een boek schrijven dat beginnende schakers, meer bepaald: basisschoolleerlingen, helpt om het spel te leren kennen en ze helpt zich te ontwikkelen. Het gros van de beginnende schakertjes heeft steeds hetzelfde plan: de tegenstander overrompelen met het herdersmat. In vier zeten mat geven. Het zou verboden moeten worden, dat herdersmat! Zó leer je niet schaken. Hoe dan wel? Ja, dat staat in mijn boek ‘Mijn schaakmethode’. Het boek is gericht op kinderen van de basisschool of van een jeugdschaakvereniging. Maar het boek kan ook gebruikt worden door ouders of leraren die hun kinderen willen begeleiden.’

Monnikenwerk

‘Een hoop werk is het om zo’n boek te maken. Ik heb er een paar jaar tegenaan gehikt, maar toen de koe bij de horens gevat. En kijk, dit is het resultaat.’ Rick toont me een fraai boekwerk, 100 pagina’s, fraai geïllustreerd met tekeningen van Tineke Goorts, met ruim 275 opgaven, A-4 formaat, fraai, mooi, prachtig, en ja, dan zie ik het: een uitgave van Fons Smits Adviesbureau. Vakwerk dus! Rick: ‘Ik ben inmiddels bezig met deel 2. Over deel 1 heb ik al veel positieve reacties mogen ontvangen. Ook in het buitenland bestaat er belangstelling voor. In mei of juni zal een Engelse vertaling verschijnen.’

Paul Keres

Schaken is hemelsmooi, althans het kan dat zijn. We praten over schakers en over de sterke opkomst van schaaklanden als India en China. Elke schaker heeft wel een persoonlijke favoriet. De mijne? Dat is de Sloveen Albin Planinc, die leefde van 1944 tot 2008 (hyper agressief aanvalsspel, maar ook zijn tragiek: hij was amateurspeler met als hoofdberoep metaalbewerker in een fietsenfabriek, had nauwelijks opleiding, psychische problemen, altijd bij zijn moeder gewoond, beiden uiteindelijk in dezelfde psychiatrische inrichting terecht gekomen). De favoriet van Rick is Paul Keres (1916-1975) uit Estland. Ook een groot aanvalsspeler. Drie keer kampioen van de Sovjet unie. Misschien wel de beste schaker die nooit wereldkampioen is geworden (of: mocht worden). Een beetje de Joop Zoetemelk van het schaken.

Beeld van Keres in Narva

Een opmerkelijk detail tot slot. In 2016, een eeuw na diens geboorte, werd in zijn geboorteplaats Narva (Letland) een beeld geplaatst van Paul Keres. We zien de schaker, zittend achter een tafel met daarop een schaakbord, in een kenmerkende houding met de armen over elkaar en in gepeins verzonken. Op het bord staat een stelling uit de laatste partij die Keres speelde. Het is de partij Browne-Keres in 1975, in Vancouver. Keres won het toernooi en ook zijn laatste partij tegen Browne met de winnende zet 43. …. R d1 + (toren d1 schaak) Curieus aan het beeld: Keres zit achter de witte stukken in plaats van achter de zwarte.

Helemaal tot slot

Het boek ‘Mijn schaakmethode, deel 1’ kunt u kopen via de eigen website van de auteur, nl. ”De Schaakboekenspecialist”.