In juli hebben we voor het zesendertigste jaar op rij de huiszwaluwnesten in Alphen, Baarle-Nassau, Chaam, Ulicoten, Riel, Gilze, Hulten en Molenschot geteld. In 2023 en 2024 telden we al recordaantallen nesten (respectievelijk 1037 en 1069), maar dit jaar deden de huiszwaluwen er nog een schepje bovenop. We kwamen uit op 1157 nesten, 88 meer dan vorig jaar, een winst van 8,5%. Toch waren ook dit jaar de verschillen per dorp groot.

Per dorp

Elk jaar zijn er onder de dorpen winnaars en verliezers. De grote winnaars dit jaar zijn Baarle-Nassau, met een toename van 46 nesten (+18%) en Riel met een toename van 31 (+44%). In Baarle-Nassau telden we dit jaar maar liefst 335 nesten, het hoogste aantal ooit voor een enkel dorp en ruim 150 nesten meer dan nummer twee, Chaam. In Riel kwamen we uit op 93 nesten, geen record voor dit dorp, al moeten we terug tot 2012 om op een vergelijkbaar aantal uit te komen. Ook in Chaam gaat het weer wat beter met de huiszwaluw. We telden er 182 nesten (23 meer dan vorig jaar, +15%), wat nog wel 74 nesten minder is dan in topjaar 2011. In Alphen telden we 125 nesten (+8%), een redelijk aantal voor dit dorp. In Molenschot telden we 107 nesten en in Hulten 19. Beide dorpen leverden een nestje in vergeleken met vorig jaar. De dorpen Gilze en Ulicoten leverden iets meer in. Gilze leed een verlies van 14 nesten (-12%) ten opzichte van recordjaar 2024. Dit is geen drama als we bedenken dat we hier in 1996 niet verder kwamen dan 5 nesten. In Ulicoten telden we 155 nesten, 8 minder dan vorig jaar (-4%).

Bijzonderheden

Vele jaren op rij huisvestte de Olgahoeve in Ulicoten het grootste aantal huiszwaluwen, maar dit jaar kwam daaraan een einde. Het stokje is overgenomen door Kievit 1a, waar we 58 nesten telden, tegen 42 op de Olgahoeve. Andere grote kolonies (meer dan dertig nesten) troffen we aan in Baarle-Nassau op Oordeel-Heikant 2 (44 nesten), Hoogstratensebaan 55 (36) en Heesboom 2a (31), in Gilze op Besterd 15 (36) en in Chaam op Alphensebaan 18 (33).

Chaamseweg 41 in Alphen kwam een nest tekort om tot de 30plus-kolonies gerekend te worden. Het bijzondere van dit adres is dat de zwaluwen er dankbaar gebruikmaken van de vele kunstnesten. Het is elke keer een kwestie van even goed kijken – zitten er zwaluwen in het nest of ligt er poep onder – om zeker te weten hoeveel kunstnesten er daadwerkelijk in gebruik zijn. Iets vergelijkbaars geldt voor Hoogstratensebaan 48 in Baarle-Nassau, daar telden we 28 bewoonde nesten, waarvan 21 kunstnesten.

Elk jaar treffen we wel ergens jongen op de grond aan, vaak door het uitvallen van een nest. Meestal gaat het om dode jongen. Dit jaar troffen we op Oordeel-Heikant in Baarle-Nassau drie levende, goed doorvoede jongen aan. Ze hadden de oogjes nog dicht en kregen net hun eerste veertjes. ‘Vreemd!’ zei de boer die zijn erf op kwam lopen, ‘dit moet net gebeurd zijn, want een uur geleden lagen ze er nog niet.’ Mogelijk hadden mussen de jonge zwaluwtjes uit het nest geknikkerd, zodat ze er zelf in konden gaan broeden. ‘Weinig aan te doen,’ zei de boer, ‘zo is de natuur.’

Iets wat we nog nooit eerder meemaakten: wel poep op de grond, maar geen nest, niet eens restanten van een nest. Even wachten dus en al snel bleek dat een zwaluwpaartje een nest had gebouwd op een muur, op een centimeter of twintig diep onder het dakbeschot. De zwaluwen moesten een klein stukje kruip-door-sluip-door naar hun nest toe.

Bij het huiszwaluwnesten tellen horen ook de gesprekken met huiseigenaren die de huiszwaluw een warm hart toedragen. We kennen ondertussen heel wat mensen die met twinkelende ogen over hun zwaluwen vertellen. En omdat we dit al zo lang doen, maken we ook weleens mee dat zo’n liefhebber van de huiszwaluw er niet meer is. Dit jaar ook weer. We moesten het doen zonder zijn opmerking over ‘die rotmussen die de nesten inpikken’.

Hulp

Zoals de trouwe lezers van onze stukjes weten, missen we bijna elk jaar hier of daar wel een paar nesten. Met uw hulp kunnen we het aantal gemiste nesten tot een minimum beperken en een van de best getelde gebieden van Nederland blijven. Weet u een of meer nesten op een adres dat niet voorkomt op de lijst hieronder? Laat het ons weten! Neem daarvoor contact op met Elly (06-45705888) of Henk (natuurgeluiden@hotmail.com). Bijna elk jaar levert ons dit nieuwe adressen op en daar zijn wij, en Sovon Vogelonderzoek Nederland, heel blij mee! Zoals gewoonlijk is er een traktatie voor iedereen die ons aan een nieuw adres helpt. Voor de duidelijkheid: het gaat om huiszwaluwen! Die broeden aan de buitenkant van het huis, onder een overstekende dakrand, in een bolvormig nest van opgedroogde modder.

Henk en Elly Meeuwsen

Adressen met huiszwaluwnesten in 2025

ALPHEN: Baarlesebaan 10, Chaamseweg 41, Dorenbos 25, Flaasdijk 4, Gilzerweg 8, 8a en 10, Goedentijd 53 en 68, Haverheining 10, Het Sas 13, Hofstade 30, 38 en 40, Kerkakkers 1, Klaproos 8, Looneind 1 en 2a, Molendries 1, 2b, 4 en 7, Molenstraat 25, Oosterwijksestraat 1, 9, 18 en 27, Oude Tilburgsebaan 6, Schellestraat 1 en 28, Sligtmaan 6 en 29, Terover 24a, 25 en 30, Weegbree 12 en 19, Zandblauwtje 8 en 14. BAARLE-HERTOG: Elvenhof 3, Hoogbraak 1, Kapelstraat 46 en 47, Oordeelstraat 12. BAARLE-NASSAU: Bredaseweg 21, 27, 27a en 39, Gierlestraat 2, Groot Bedaf 10a, Heesboom 2a, Hoogstratensebaan 31, 32, 48, 51, en 55, Kapelstraat 32, 36 en 38, Kievit 1a en 4, Loveren 18, 23b, 29 en 42, Nijhoven 4-6 en 10, Nonnenkuil 6, 12 en 13, Oordeel-Heikant 2, Oordeelsestraat 11, 13 en 62, Pineind 2 en 3, Voske 21, Zevenhuizenbaan 13. CHAAM: Alphensebaan 3a, 9 en 18, Altena 20, 29, 31 en 37, Baarleseweg 42b en 60, Blokkenweide 18, 35 en 37, Bredaseweg 65a en 69a, De Peel 2, Dekkersstraat 2, Ganzenbeemd 22, Gilzeweg 38, 55b en 55c, Grazenseweg 2c (Strijbeek), Hoefakker 22 en 24, Kerkdreef 8, Markiezaat 3, Meerleseweg 2a, Nieuweweg 6, Oude Bredasebaan 9 en 13a, Snijderseweg 1, 1a en 12a, Ulicotenseweg 33 en 39, Wildertstraat 23-25, Zwanendries 3. GILZE: Alphensebaan 15, 34 en 69, Altenaweg 10 en 18, Bavelseweg 22, Besterd 10 en 15, Biestraat 1 en 1A, Boekweitveld 1, Den Dries 49, Hoevenaarsstraat 23, Hoogstraat 4, 5 en 6, Horst 7, 28, 40, 50, 52, 60A en 72A, Kerkstraat 39, Langenbergseweg 10, Molenstraat 17, Oranjestraat 133, Roggeveld 22 en 33, Tarweveld 8 en 11, Tilburgsebaan 11, 32 en 34, Versterstraat 26. HULTEN: Hulteneindsestraat 27. MOLENSCHOT: Bavelseweg 114 en 169, Broekstraat 6, 12, 16, 20, 21, 25, 27, 44 en 77, Kapelstraat 7, Korte Hoogstraat 9, Pastoor van de Rietstraat 4, 7, 10 en 22, Raakeindse Kerkweg 2, Schoolstraat 2B, 6, 8, 17, 18, 20, 22, 26, 47, 50, 52, 54, 58, 62 en 64, Veenstraat 1C. RIEL: Akkerweg 4, Boomheide 14, Brokkenstraat 3, Dorpstraat 55, Elleboog 5, Gilzerbaan 2, Goorweg 3a, Heisteeg 17, Het Hoefke 3a en 4, Kantakkers 6, Kerkstraat 19, Korte Voren 5, Muldersbaan 12, Oude Tilburgsebaan 3, 23, 28 en 52, Spaansehoek 2 en 5, Tilburgseweg 4, Veertels 6, Vijfhuizenbaan 5, 8, 22, 26 en 27, Zandeind 33b en 35. ULICOTEN: Baarleseweg 26, Beemdendreef 3 en 6, Chaamseweg-Hazenberg 14, 20, 23a, 24 en 25, Den Dries 1, 4 en 20, Dorpsstraat 8, 10, 12, 15, 24, 26 en 33, Haldijk 7, Kleine Maaijen 8, Lijmbeek 2, Molenstraat 20, Nieuwe Strumpt 4, Nieuwe Strumptse Baan 3, Oude Strumpt 3, 4, 6 en 11.